سنجش ملی کیفیت یادگیری دانش آموزان پایه ششم ابتدایی سراسر کشور
سنجشِ يادگيري دانش آموزان يكي از مراحل اصليِ چرخة تعليم و تربيت به شمار مي رود. در عرصة كلان نيز اين موضوع مستثني نيست و سياست گذاران آموزشي بايد از سودمندي اقدامات و برنامه هاي خود در سطح كلان آگاه شوند.
سنجش مليِ كيفيت يادگيريِ دانش آموزان به همين منظور طراحي شده و قرار است خلاء اطلاعاتي ناشي از كم اطلاعي مديران و برنامه ريزان از كيفيت يادگيري دانش آموزان را تكميل نمايد. اين مطالعه اولين تلاشِ به ثمرنشسته براي تكميل يك سنجشِ ملي با تمامي ويژگي ها و قابليت هاي لازم پس از دو تجربه در انتهاي دهة هفتاد شمسي است كه در آموزش و پرورش ايران اجرا شده است. ايده هاي اوليه در 15 سال پيش مطرح شد و دو تلاشِ ناكام در سال هاي 1388 و 1393 نيز صورت پذيرفت ولي هيچ كدام به بار ننشست تا اينكه با تأكيد وزير وقت آموزش و پرورش در انتهاي سال 1399 اجراي سنجش ملي دوباره به جريان افتاد و گردآوري داده ها در خرداد 1400 انجام شد. با اين حال، به دليل آنكه حمايت ها و پشتيباني ها ادامه پيدا نكرد مراحل بعدي تا سال 1403 به تعويق افتاد. با اين همه، به دليل اينكه اطلاعات موجود تصوير دقيقي از جريان يادگيري دانش آموزان در پاية ششم در همة استان هاي كشور در اختيار مي گذارد اطلاعات آن نه تنها كهنه نمي شود بلكه تصويري واقعي از آنچه بچه ها يادگرفته اند در انتهاي دولت دوازدهم و در آستانة تحويل به دولت بعدي ارائه مي كند.
سنجش مليِ كيفيت يادگيري براي سنجش يادگيري دانش آموزان پاية ششم در سه درس رياضي، خواندن و علوم در سراسر كشور طراحي شد تا اطلاعاتي دربارة كيفيت يادگيري در هر يك از استان هاي كشور حاصل گردد. تمركز اين دور از مطالعه روي درس رياضي بود. جدا از آزمون هاي پيشرفت تحصيليِ طراحي شده، پرسشنامه هاي پيشينه كاوي به تفكيك از دانش آموزان، معلمان و مديران گردآوري شد تا بافت و زمينة يادگيري همچون بافت خانوادگي، نگرش هاي و پنداشت هاي دانش آموزان، جو مدرسه، باورها و عقايد كارگزاران آموزشي، فعاليت ها و اقدامات كنشگران و ... تحليل و مقايسه شده و ارتباطات آنها با يادگيري بررسي گردد. اين تحليل ها روي بيش از 28000 دانش آموز از 1256 مدرسه گردآوري شد. حاصل كار علاوه بر توصيف و مقايسه كيفيت يادگيري در استان ها، يافته هاي گسترده اي در زمينه هاي عدالت آموزشي، بافت خانوادگي دانش آموزان، شرايط مدارس و كنشگرانِ آموزشي و وضعيت تدريس و يادگيري در كلاس هاي درس بود كه هر يك به طور جداگانه در فصلي از اين گزارش تشريح شده است.
نتايج مطالعه نشان داد كه كيفيت يادگيري به طور متفاوتي در كشور توزيع پيدا كرده است كه از استان هايي همچون مركزي، يزد و اصفهان به عنوان برترين استان ها تا سيستان و بلوچستان وخوزستان در انتهاي فهرست قرار گرفته اند. با اين حال، هنوز ميانگين عملكرد هيچ استاني از نقطة وسط مقياس عبور نكرده است. علاوه بر كيفيت يادگيري افزودن مؤلفة عدالت آموزشي (با تأكيد بر عدالت در كيفيت يادگيري) نيز نشان داد كه حتي برخي از استان هاي موفق در زمينة كيفيت يادگيري، در زمينة عدالت آموزشي كاميابي نداشته اند. ذكر اين نكته لازم است كه گردآوري داده ها در بحبوحة جولان ويروس كرونا و با اخذ مجوز از ستاد ملي كرونا اتفاق افتاد.
تكرار سنجشِ ملي با فواصل منظم و در دروس و پايه هاي متفاوت مي تواند خلاء اطلاعاتي چندين ساله درباره دستاورد هاي يادگيري در استان ها را مرتفع كند و مديران استاني را در قبال خروجي هاي يادگيري استان به جاي تمركز بر درون دادها يا فرايندها پاسخگو كند. اين كار در دورة ابتدايي كه به طور معمول اطلاعات كمي از ميزان يادگيري دانش آموزانِ آن توليد مي شود، اهميت دوچندان خواهد داشت. در صورت تكرار اين دست سنجش ها مي توان مطلع شد كه ميزان تغييرات در گذر زمان در كل كشور يا هر يك از استان ها به چه ميزان بوده است. پايش تغييرات مي توان عاواه بر يادگيري در مورد متغيرهاي پيشينهاي ديگر نيز صورت بپذيرد.
جهت دریافت فایل «سنجش ملی کیفیت یادگیری دانش آموزان پایه ششم ابتدایی سراسر کشور» اینجا کلیک کنید.